Trong những năm gần đây, ngành marketing tại Việt Nam chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ chưa từng có. Từ các doanh nghiệp nhỏ lẻ đến tập đoàn đa quốc gia, mọi tổ chức đều nhận thức rõ vai trò sống còn của marketing trong việc thu hút khách hàng và gia tăng doanh thu. Tuy nhiên, trái ngược với sự tăng trưởng chóng mặt ấy là tình trạng thiếu hụt nhân lực trầm trọng. Hàng loạt công ty đăng tin tuyển dụng liên tục nhưng vẫn "chật vật" tìm người phù hợp. Điều gì đang thực sự diễn ra với ngành marketing?

Cầu tăng vượt ngưỡng, cung lao động không kịp thích ứng

Sự phát triển bùng nổ của nền kinh tế số đã khiến các doanh nghiệp không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đẩy mạnh các chiến dịch marketing đa nền tảng. Từ việc tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO), triển khai quảng cáo kỹ thuật số, sản xuất nội dung, đến hợp tác với KOLs, phát triển affiliate hay vận hành hệ thống email tự động hóa – tất cả đều đòi hỏi đội ngũ nhân sự có chuyên môn sâu và năng lực xử lý linh hoạt.

Tuy nhiên, tốc độ chuyển đổi của thị trường lại đang bỏ xa khả năng cung cấp nguồn lực chất lượng. Dù số lượng sinh viên theo học ngành marketing ngày một đông, nhưng phần lớn mới chỉ tiếp cận kiến thức ở mức lý thuyết cơ bản, thiếu trầm trọng trải nghiệm thực tế. Mặt khác, làn sóng những người đi làm trái ngành có mong muốn chuyển sang lĩnh vực này cũng đang gia tăng, nhưng phần đông lại không có nền tảng chuyên môn vững vàng.

Sự mất cân đối nghiêm trọng giữa nhu cầu tuyển dụng ngày càng cao và năng lực thực tế của lực lượng lao động đã khiến ngành marketing lâm vào tình thế thiếu hụt nghiêm trọng. Doanh nghiệp cần người có thể bắt tay vào làm ngay, trong khi thị trường lại chủ yếu cung cấp những ứng viên cần được đào tạo lại từ đầu. Đây không chỉ là bài toán khó về mặt nhân sự, mà còn là hệ quả trực tiếp của một ngành phát triển nhanh đến mức không kịp xây dựng hạ tầng nhân lực tương xứng.

Ngành marketing vì thế đang mắc kẹt trong vòng lặp: càng phát triển mạnh mẽ bao nhiêu thì lại càng khát người giỏi bấy nhiêu. Và nếu không có giải pháp căn cơ từ cả phía đào tạo lẫn doanh nghiệp, khoảng cách giữa cung và cầu sẽ còn tiếp tục nới rộng trong thời gian tới.

Xem thêm: Cách nghiên cứu từ khóa cụ thể ngành marketing để tối ưu bài JD tuyển dụng

Ngành marketing không phải lúc nào cũng như kỳ vọng

Trong mắt nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, ngành marketing vẫn luôn được gắn với hình ảnh đầy màu sắc: một công việc sáng tạo, linh hoạt, môi trường năng động và mức thu nhập hấp dẫn. Sự sôi động của mạng xã hội, các chiến dịch viral, hay các sự kiện truyền thông hoành tráng khiến không ít người lầm tưởng rằng đây là một nghề “vừa vui, vừa dễ làm, lại lương cao”.

Thế nhưng, thực tế khi bước chân vào ngành marketing lại khiến nhiều người sớm cảm nhận được những áp lực rất khác. Dưới lớp vỏ sáng tạo là những chuỗi ngày căng thẳng chạy KPI, liên tục phải theo sát các chiến dịch, theo dõi hiệu suất và liên tục cập nhật những thay đổi về thuật toán, hành vi người dùng, công cụ quảng cáo và các xu hướng thị trường.

Nhiều bạn trẻ sau khi chính thức bước vào ngành marketing mới nhận ra rằng công việc không hề đơn giản như tưởng tượng. Khối lượng công việc nặng, quy trình triển khai phức tạp, yêu cầu phối hợp giữa nhiều phòng ban – từ thiết kế, nội dung, tới sales – khiến thời gian làm việc thường xuyên kéo dài. Thêm vào đó, sự kỳ vọng quá cao từ quản lý hoặc khách hàng khiến không ít người cảm thấy kiệt sức chỉ sau một thời gian ngắn.

Tình trạng “vỡ mộng” sau 6 tháng đến 1 năm là khá phổ biến, dẫn đến tỷ lệ nghỉ việc ở người mới trong ngành marketing luôn ở mức cao. Điều đáng nói là dù số lượng người từng có trải nghiệm với công việc marketing không hề ít, nhưng lực lượng có đủ kinh nghiệm để đảm đương vai trò chuyên môn lại ngày càng khan hiếm. Chính sự chênh lệch này khiến ngành marketing dù tưởng đã “nhiều người theo đuổi” vẫn liên tục trong tình trạng thiếu hụt nhân sự có năng lực thật sự.

Sự linh hoạt trong lựa chọn nghề nghiệp

Trong vài năm trở lại đây, xu hướng chuyển việc thường xuyên ở thế hệ Gen Z đã tạo nên một diện mạo mới cho thị trường lao động. Việc tìm kiếm môi trường phù hợp, thử sức ở nhiều vị trí khác nhau hay thậm chí thay đổi công ty chỉ sau vài tháng không còn là điều lạ. Với nhiều ngành, đây có thể là cách để người trẻ khám phá bản thân. Nhưng trong ngành marketing – một lĩnh vực vốn cần sự liên tục, bám sát mục tiêu và duy trì đội ngũ ổn định – thì điều này lại đặt ra không ít thách thức.

Tính chất công việc trong ngành marketing đòi hỏi thời gian để hiểu sản phẩm, nghiên cứu thị trường, xây dựng chiến lược và theo dõi hiệu quả chiến dịch. Khi nhân sự rời đi quá sớm, họ thường chưa đủ thời gian để đóng góp giá trị rõ ràng, nhưng lại để lại khoảng trống lớn trong quy trình làm việc. Đội ngũ còn lại phải gồng gánh thêm công việc, trong khi công ty lại buộc phải mở lại vòng tuyển dụng mới – mất thời gian, tiền bạc và công sức để đào tạo lại từ đầu.

Không dừng lại ở đó, sự biến động nhân sự liên tục còn ảnh hưởng lớn đến tính ổn định và chiều sâu chuyên môn trong các phòng ban marketing. Các kế hoạch dài hơi khó được triển khai đúng tiến độ khi luôn có thành viên nghỉ việc giữa chừng. Việc thiếu sự gắn bó lâu dài cũng khiến văn hóa nội bộ bị ảnh hưởng, kéo theo hiệu suất chung của bộ phận đi xuống.

Ngành marketing vốn đã chịu áp lực cao từ thị trường, nay lại càng “chông chênh” hơn khi khó giữ được những người phù hợp ở lại lâu dài. Khi “sự linh hoạt” bị đẩy đến cực đoan, nó không còn là ưu điểm mà trở thành rào cản khiến các doanh nghiệp chật vật trong việc xây dựng một đội ngũ marketing mạnh và bền vững.

Bài toán thu nhập: Khi kỳ vọng và thực tế không tìm được tiếng nói chung

Một trong những nguyên nhân âm thầm nhưng vô cùng quan trọng khiến ngành marketing rơi vào tình trạng khan hiếm nhân sự chính là sự mất cân đối giữa thù lao và khối lượng công việc. Rất nhiều doanh nghiệp đặt ra kỳ vọng cao cho bộ phận marketing – đòi hỏi họ không chỉ thông thạo quảng cáo trực tuyến, nắm vững SEO, sáng tạo nội dung, mà còn phải biết phân tích dữ liệu, chạy báo cáo và cập nhật liên tục các xu hướng mới. Thế nhưng, mức lương được đưa ra lại không tương xứng với sự phức tạp và đa nhiệm của vị trí này.

Trong khi đó, ở chiều ngược lại, nhiều bạn trẻ mới bước vào ngành marketing thường mang theo kỳ vọng khá lạc quan về thu nhập. Chỉ sau vài tháng làm việc, không ít người mong muốn mức lương tăng nhanh hoặc thậm chí có cơ hội dẫn dắt dự án. Tuy nhiên, trong môi trường thực tế, việc tăng lương hay thăng tiến phụ thuộc vào khả năng chứng minh giá trị qua hiệu suất cụ thể – điều mà không phải ai cũng đáp ứng được ngay lập tức.

Chính sự chênh lệch trong quan điểm giữa nhà tuyển dụng và người lao động đã dẫn đến tình trạng “tuyển mãi không được người”, hoặc “giữ mãi không được người giỏi”. Đặc biệt ở nhóm nhân sự tầm trung – những người có từ 2 đến 3 năm kinh nghiệm – nếu mức đãi ngộ không đủ hấp dẫn, họ dễ dàng tìm kiếm cơ hội tốt hơn ở nơi khác.

Ngành marketing vì vậy không chỉ cần một chiến lược tuyển dụng hiệu quả, mà còn phải nhìn lại chính sách lương thưởng để giữ chân người tài trong cuộc đua nhân sự ngày càng khốc liệt.

Ngành marketing đa dạng nhưng chương trình đào tạo lại chưa bắt kịp thực tế

Ngành marketing vốn được xem là một lĩnh vực "đa diện" – nơi hội tụ của sáng tạo, dữ liệu, công nghệ và tâm lý học người tiêu dùng. Tuy nhiên, nghịch lý đang tồn tại ở chỗ: trong khi nhu cầu thực tế ngày càng đòi hỏi người làm marketing phải có khả năng ứng dụng linh hoạt nhiều công cụ hiện đại, thì các chương trình đào tạo lại vẫn giữ nguyên cách tiếp cận truyền thống, nặng lý thuyết, thiếu thực hành.

Nhiều trường đại học vẫn đang giảng dạy marketing theo kiểu cũ – tập trung vào các khái niệm nền tảng như 4P, hành vi khách hàng hay phân khúc thị trường, mà bỏ qua các kỹ năng then chốt trong môi trường số hiện nay như tối ưu hiệu suất quảng cáo, sử dụng phần mềm đo lường hành vi, hay vận hành hệ thống CRM và automation. Điều này tạo ra khoảng cách lớn giữa những gì sinh viên học được và những gì nhà tuyển dụng thật sự cần.

Không ít sinh viên chuyên ngành marketing khi ra trường chưa từng tiếp xúc với một chiến dịch thực tế. Họ không biết cách cài đặt Facebook Pixel, viết một nội dung chuẩn SEO, hay đo lường hiệu quả một chiến dịch dựa trên chỉ số CPC, CPM, ROAS… Đối với doanh nghiệp, việc phải "đào tạo lại từ đầu" cho một nhân sự mới không chỉ tốn thời gian mà còn ảnh hưởng đến hiệu suất công việc chung.

Khi sự khác biệt giữa lý thuyết và thực hành ngày càng rõ rệt, ngành marketing sẽ tiếp tục rơi vào tình trạng thiếu hụt nhân lực thực chiến – những người có thể bắt tay vào việc ngay mà không cần qua thời gian làm quen dài dòng. Giải pháp không thể đến từ một phía mà đòi hỏi sự bắt tay giữa nhà trường, doanh nghiệp và chính người học để làm mới lại toàn bộ hệ sinh thái đào tạo.

Khi công nghệ lên ngôi, ngành marketing buộc phải nâng cấp – nhưng không phải ai cũng theo kịp

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số đã thay đổi hoàn toàn diện mạo của ngành marketing trong vòng một thập kỷ trở lại đây. Nếu như trước kia, marketer chủ yếu dựa vào cảm quan, kinh nghiệm hoặc quan sát hành vi thị trường để lên kế hoạch thì giờ đây, mọi quyết định đều phải có dữ liệu làm nền tảng. Từ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), đến các phần mềm theo dõi hành vi người dùng và tối ưu hiệu suất chiến dịch – tất cả đều trở thành công cụ bắt buộc, chứ không còn là lợi thế tùy chọn.

Trong bối cảnh đó, người làm trong ngành marketing buộc phải trang bị thêm rất nhiều kỹ năng mới. Họ không chỉ cần hiểu về hành vi khách hàng mà còn phải biết phân tích dữ liệu, đánh giá các chỉ số như CAC, LTV, ROAS, hay biết cách tích hợp công cụ automation để tiết kiệm thời gian và tăng hiệu quả công việc. Việc phối hợp giữa nhiều kênh như Google Ads, social media, email marketing, chatbot, CRM... cũng trở thành yêu cầu mặc định trong các bản mô tả công việc ngày nay.

Tuy nhiên, không phải ai cũng có đủ điều kiện, thời gian hoặc động lực để nâng cấp liên tục. Việc thiếu chương trình đào tạo phù hợp, áp lực công việc hiện tại, hay thậm chí là rào cản về tư duy công nghệ khiến không ít người bị bỏ lại phía sau. Khoảng cách giữa kỹ năng mà ngành marketing cần và kỹ năng mà phần lớn nhân sự đang có vì thế ngày càng lớn.

Khi công nghệ tiếp tục tiến về phía trước, nếu lực lượng lao động không được “tiến hóa” theo kịp, ngành marketing sẽ phải đối mặt với một bài toán nhân sự vô cùng phức tạp: khan hiếm người có thể đáp ứng yêu cầu mới, dù thị trường không thiếu người muốn làm nghề.

Thiếu chuyên môn hóa – “nút thắt” khiến ngành marketing khó phát triển bền vững

Một thực trạng dễ nhận thấy trong ngành marketing tại Việt Nam, đặc biệt ở khối doanh nghiệp vừa và nhỏ, là việc phân công công việc theo kiểu “ôm đồm”. Thay vì chia nhỏ nhiệm vụ theo từng chức năng rõ ràng, nhiều nơi lại gộp tất cả vào một vị trí duy nhất – thường được gọi chung là “nhân viên marketing tổng hợp”. Người đảm nhiệm vai trò này có thể phải viết nội dung, chạy quảng cáo, chỉnh sửa hình ảnh, lên kế hoạch truyền thông, làm báo cáo... thậm chí kiêm cả việc chăm sóc khách hàng hoặc bán hàng khi cần.

Tình trạng này khiến nhân sự trong ngành marketing thường xuyên rơi vào trạng thái quá tải. Việc phải đảm nhận quá nhiều đầu việc vượt ngoài chuyên môn không chỉ khiến họ mệt mỏi, mất động lực mà còn dễ dẫn đến sai sót trong quá trình triển khai. Không những thế, hiệu quả công việc nhìn chung cũng khó đạt mức tối ưu do không ai có thể giỏi toàn diện tất cả mọi khâu.

Trong khi đó, ở các môi trường quốc tế hoặc công ty có hệ thống chuyên nghiệp, ngành marketing được chia thành các nhánh rõ ràng: từ người chuyên phụ trách nội dung, SEO, social media, cho đến email marketing hay performance. Điều này không chỉ giúp mỗi người phát triển chuyên sâu, mà còn tăng năng suất và chất lượng đầu ra cho cả bộ phận.

Việc thiếu chuyên môn hóa ở Việt Nam vì thế đang trở thành một trong những rào cản lớn khiến ngành marketing khó giữ chân nhân sự giỏi, đồng thời khiến những người mới vào nghề loay hoay không biết nên đi theo hướng nào. Nếu không có sự thay đổi về tư duy tổ chức, tình trạng “vào rồi nghỉ” sẽ còn tiếp diễn, khiến bài toán nhân lực ngày càng khó giải hơn.

Xem thêm: Tại sao kỹ năng phân tích dữ liệu content lại đang hot trong tuyển dụng?

Kết luận

Ngành marketing rõ ràng không thiếu người làm – mà thiếu người phù hợp, đủ kỹ năng và cam kết gắn bó lâu dài. Để giải quyết bài toán này, cần có sự thay đổi từ nhiều phía:

Doanh nghiệp cần đầu tư vào đào tạo nội bộ, phân tách vai trò rõ ràng và xây dựng lộ trình phát triển nghề nghiệp hấp dẫn.

Các đơn vị đào tạo cần cập nhật chương trình giảng dạy sát với thực tế, kết hợp nhiều hơn với doanh nghiệp để cung cấp đầu ra chất lượng.

Người lao động cần chủ động trau dồi kỹ năng mới, không ngừng cập nhật xu hướng công nghệ và xây dựng tư duy bền vững khi theo nghề.

Khi tất cả các bên cùng thay đổi, ngành marketing mới có thể phát triển đúng tiềm năng – vừa hiện đại, vừa bền vững, và không còn rơi vào vòng xoáy thiếu hụt nhân lực triền miên.