Marketing là một trong những ngành học được nhiều bạn trẻ lựa chọn bởi tính sáng tạo, năng động và cơ hội việc làm phong phú. Tuy nhiên, nghịch lý là không ít sinh viên tốt nghiệp ngành này lại rơi vào tình trạng thất nghiệp sau khi học marketing. Tại sao lại như vậy? Có phải do thị trường việc làm đang bão hòa? Hay còn những lý do sâu xa khác mà ít ai nghĩ tới?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau bóc tách từng nguyên nhân dẫn đến tình trạng thất nghiệp sau khi học marketing — từ những yếu tố cá nhân, kỹ năng, cho đến đặc thù ngành nghề và xu hướng thị trường.

Ngộ nhận về ngành học – bước đi sai ngay từ vạch xuất phát

Một trong những nguyên nhân sâu xa nhưng lại rất phổ biến khiến không ít người thất nghiệp sau khi học marketing chính là xuất phát từ những kỳ vọng sai lầm khi chọn ngành. Sự lựa chọn ban đầu, tưởng chừng đơn giản, lại có thể quyết định cả hành trình nghề nghiệp sau này.

Không ít sinh viên bước vào giảng đường với tâm thế “marketing là ngành dễ kiếm việc”, “chỉ cần sáng tạo là làm được”, hoặc bị thu hút bởi hình ảnh hào nhoáng của những người làm truyền thông, chạy quảng cáo trên Facebook hay làm influencer. Thậm chí, có những bạn chọn ngành chỉ vì thấy “ngành đang hot” mà chưa từng tìm hiểu kỹ về tính chất công việc thực tế.

Tuy nhiên, marketing không phải chỉ có quảng cáo hay mạng xã hội. Đây là một lĩnh vực đa dạng với hàng loạt phân ngành như marketing truyền thống (ATL, BTL), digital marketing, trade marketing, brand management, market research, SEO, content marketing, phân tích dữ liệu (data-driven marketing)… Mỗi lĩnh vực lại đòi hỏi kiến thức chuyên môn, kỹ năng kỹ thuật và cả sự nhạy bén trong tư duy khác nhau.

Khi không hiểu rõ sự phức tạp và đặc thù của ngành, nhiều sinh viên rơi vào trạng thái học một cách bị động, thiếu định hướng. Họ không xác định được mình hợp với lĩnh vực nào, không xây dựng lộ trình phát triển cụ thể, dẫn đến việc học lan man, không có chiều sâu. Và hậu quả là khi ra trường, họ không có kỹ năng nổi bật nào để cạnh tranh với thị trường lao động ngày càng khốc liệt.

Thế nên, việc thất nghiệp sau khi học marketing đôi khi không đến từ sự yếu kém về năng lực, mà đến từ sự ngộ nhận sai ngay từ khi bước chân vào giảng đường. Lựa chọn sai ngành không chỉ khiến bạn mất thời gian và tiền bạc, mà còn khiến bạn loay hoay khi ra trường mà không biết mình thực sự phù hợp với điều gì.

Xem thêm: “Việc nhẹ lương cao” trong ngành marketing có thật không?

Thiếu kỹ năng thực chiến – trở ngại lớn nhất khi bước vào thị trường lao động

Một sự thật đáng suy ngẫm mà nhiều bạn trẻ phải đối mặt sau khi tốt nghiệp là: Thất nghiệp sau khi học marketing không phải vì bạn không có kiến thức hay tư duy, mà chủ yếu đến từ việc thiếu khả năng ứng dụng thực tế. Trong môi trường làm việc hiện nay, các doanh nghiệp không còn quá coi trọng tấm bằng loại giỏi hay bảng điểm cao, thứ họ cần là những người có thể bắt tay vào làm việc được ngay, mang lại giá trị cụ thể, đo lường được.

Nhiều sinh viên marketing sau khi ra trường lại bị hụt hẫng khi nhận ra mình không thể thực hiện những công việc tưởng chừng “cơ bản” nhất trong ngành, như:

Viết một nội dung quảng cáo chuẩn SEO, vừa thu hút người đọc, vừa tối ưu công cụ tìm kiếm

Thiết lập và tối ưu một landing page đơn giản để tăng tỉ lệ chuyển đổi

Chạy chiến dịch quảng cáo Facebook Ads hoặc Google Ads mà không lãng phí ngân sách

Xây dựng một proposal truyền thông khả thi với ngân sách và thời gian cụ thể

Những kỹ năng này không phải điều quá cao siêu, nhưng lại không được đào tạo bài bản trong chương trình học đại trà tại các trường đại học. Hầu hết giáo trình vẫn tập trung vào lý thuyết truyền thống, các mô hình marketing cổ điển, thiếu sự cập nhật với các xu hướng công nghệ và nền tảng mới. Điều đó dẫn đến việc sinh viên tuy nắm được định nghĩa, thuật ngữ nhưng lại không biết cách vận dụng vào thực tế công việc.

Tóm lại, thất nghiệp sau khi học marketing thường bắt nguồn từ việc chưa kịp trang bị cho bản thân những kỹ năng thực tế – những thứ không được giảng dạy trên giảng đường, nhưng lại là điều kiện tiên quyết để tồn tại và phát triển trong môi trường làm việc hiện đại.

Không xây dựng thương hiệu cá nhân – lý do âm thầm nhưng ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội việc làm

Marketing là ngành của sự hiện diện. Bạn có thể giỏi viết lách, hiểu rõ quy trình xây dựng thương hiệu cho một doanh nghiệp, nhưng nếu không biết cách xây dựng hình ảnh cho chính mình, thì cơ hội đến tay bạn sẽ ít hơn rất nhiều. Đây là điều tưởng như nghịch lý, nhưng lại là một trong những nguyên nhân thầm lặng khiến nhiều người thất nghiệp sau khi học marketing.

Trong môi trường tuyển dụng cạnh tranh khốc liệt, thương hiệu cá nhân không còn là yếu tố “nên có”, mà là “bắt buộc phải có”. Một sinh viên mới ra trường nhưng biết cách tạo dựng thương hiệu cá nhân thông qua các kênh như LinkedIn, blog cá nhân, fanpage, portfolio online… sẽ luôn nổi bật hơn những ứng viên mờ nhạt dù năng lực tương đương.

Thế nhưng, không ít sinh viên marketing vẫn chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của việc “tự marketing cho chính mình”. Họ không có hồ sơ cá nhân được chăm chút, không chia sẻ bất kỳ kiến thức chuyên môn nào trên mạng xã hội, không cập nhật thành tích, kỹ năng hay trải nghiệm từng có. Thậm chí, có người còn để tài khoản cá nhân ở chế độ khóa hoàn toàn – trong khi đây lại là ngành mà nhà tuyển dụng rất chú ý đến “sự hiện diện số”.

Không có gì lạ khi nhiều bạn trẻ dù có kiến thức khá, kỹ năng tạm ổn nhưng vẫn rơi vào tình trạng thất nghiệp sau khi học marketing, chỉ vì không ai biết đến họ, không ai đánh giá được năng lực của họ – đơn giản là vì họ chưa từng “tự giới thiệu” bản thân đúng cách.

Vì vậy, thay vì chỉ học cách làm marketing cho sản phẩm hay thương hiệu khác, hãy đầu tư thời gian để trở thành “case study” đầu tiên của chính mình. Khi bạn biết cách tạo dựng thương hiệu cá nhân mạnh mẽ, cơ hội sẽ tự tìm đến bạn – thay vì bạn phải đi tìm việc một cách mệt mỏi.

Thiếu định hướng rõ ràng – lạc lối giữa mê cung ngành nghề marketing

Marketing không chỉ đơn giản là “ngành quảng cáo” như nhiều người vẫn nghĩ. Thực tế, đây là một lĩnh vực đa chiều, với vô số nhánh chuyên môn đòi hỏi kiến thức và kỹ năng rất khác nhau. Từ chiến lược thương hiệu (branding), truyền thông (communication), marketing kỹ thuật số (digital marketing), đến nghiên cứu thị trường (market research), SEO, content, data analytics hay trade marketing – mỗi mảng là một thế giới riêng.

Một bạn sinh viên học cách chạy quảng cáo, nhưng lại không hiểu cách đọc báo cáo chi tiết và đo lường hiệu quả chiến dịch. Một bạn làm nội dung nhưng thiếu hiểu biết về sản phẩm, khách hàng, dẫn đến content không thuyết phục. Một bạn muốn theo đuổi branding nhưng lại không có kiến thức nền tảng về hành vi tiêu dùng, thương hiệu hay định vị...

Những trường hợp như vậy không hiếm, và hậu quả của việc thiếu định hướng là bạn dễ mất phương hướng, không xây dựng được chuyên môn lõi, từ đó khó tạo ra giá trị thực tế cho doanh nghiệp. Trong ngành marketing – nơi mỗi vị trí đòi hỏi một bộ kỹ năng riêng biệt – sự thiếu tập trung này rất dễ khiến bạn bị đào thải ngay từ vòng xét tuyển.

Đây cũng là lý do vì sao không ít bạn trẻ thất nghiệp sau khi học marketing dù đã bỏ ra 4 năm miệt mài học tập. Bởi không ai tuyển một người “biết chút ít mọi thứ” khi họ cần một người thực sự giỏi một lĩnh vực cụ thể. Nhà tuyển dụng cần thấy được sự nhất quán, sự hiểu biết sâu và sự phù hợp giữa năng lực ứng viên với vị trí tuyển dụng – điều mà một người học không định hướng rõ ràng khó lòng thể hiện được.

Lười cập nhật xu hướng – nguyên nhân khiến bạn bị “loại khỏi cuộc chơi” trong ngành sáng tạo

Marketing không phải là ngành tĩnh tại. Ngược lại, nó là một trong những lĩnh vực biến động nhanh nhất hiện nay, khi mọi công cụ, nền tảng và hành vi người tiêu dùng đều có thể thay đổi chỉ sau vài tháng. Chính vì vậy, nếu bạn không thường xuyên cập nhật kiến thức, kỹ năng và xu hướng công nghệ mới, bạn sẽ sớm bị tụt lại phía sau – mà không hề hay biết.

Một trong những nguyên nhân âm thầm nhưng cực kỳ nghiêm trọng dẫn đến thất nghiệp sau khi học marketing là do thói quen "ngủ quên trên chiến thắng". Nhiều bạn sinh viên sau khi học xong vài khóa chạy quảng cáo Facebook hoặc biết cách viết vài bài chuẩn SEO đã cảm thấy “đủ dùng”, tự tin rằng chỉ cần vậy là đã có thể xin việc ổn. Nhưng thực tế, thị trường marketing đang tiến rất nhanh – và không đợi ai.

Ngày nay, các doanh nghiệp không chỉ cần người biết chạy ads, mà cần người hiểu đa kênh (omnichannel), biết kết hợp giữa nội dung ngắn trên TikTok, reels Instagram, hiểu hành vi người dùng thông qua chatbot AI, triển khai marketing automation và thậm chí cả ứng dụng công nghệ machine learning trong phân tích dữ liệu hành vi khách hàng.

Nếu bạn không biết đến những xu hướng như TikTok Shop, livestream bán hàng, KOLs micro-influencers, content tương tác hay các nền tảng mới như Threads, Lemon8…, bạn gần như đang đứng ngoài cuộc. Và đó là lý do vì sao thất nghiệp sau khi học marketing không hẳn là do thiếu năng lực, mà là do không kịp “tiến hóa” cùng thị trường.

Đừng để sự chậm trễ trong cập nhật xu hướng trở thành rào cản khiến bạn rơi vào nhóm thất nghiệp sau khi học marketing, khi mọi cơ hội đáng lẽ hoàn toàn có thể nằm trong tầm tay – nếu bạn chủ động hơn một chút.

Thiếu mối quan hệ – kỹ năng “mềm” nhưng ảnh hưởng “cứng” đến sự nghiệp

Trong một lĩnh vực giàu tính kết nối như marketing, việc xây dựng các mối quan hệ không còn là lựa chọn – mà là yêu cầu thiết yếu. Dù bạn có kỹ năng tốt, hiểu biết sâu về ngành, thậm chí sở hữu những sản phẩm cá nhân ấn tượng… nhưng nếu không ai biết đến bạn, không ai nhớ đến bạn khi có cơ hội tuyển dụng – thì khả năng bạn bị “lãng quên” trên thị trường việc làm là rất cao.

Nhiều sinh viên marketing quá tập trung vào điểm số hoặc kỹ năng chuyên môn mà quên mất rằng, các mối quan hệ trong ngành chính là cánh cửa giúp bạn bước vào thế giới nghề nghiệp thực sự. Những người bạn cùng lớp, giảng viên, người đi trước, hoặc đơn giản là các anh chị thực tập chung – đều có thể trở thành “người kết nối” giữa bạn và công việc mơ ước. Nhưng nếu trong suốt 4 năm đại học, bạn chỉ đến lớp, nghe giảng rồi về nhà; không đi sự kiện chuyên ngành, không thực tập, không tham gia câu lạc bộ, không giao lưu với cộng đồng marketing… thì bạn đã tự khép lại rất nhiều cánh cửa cơ hội.

Marketing không đơn thuần là công việc sáng tạo trong bốn bức tường, mà còn là quá trình tương tác liên tục với khách hàng, đồng nghiệp, đối tác. Chính vì thế, kỹ năng kết nối và duy trì mối quan hệ trở thành một “vũ khí ngầm” vô cùng mạnh mẽ. Người có network tốt sẽ luôn là người nắm được thông tin sớm hơn, có nhiều lời giới thiệu hơn, và đôi khi chỉ cần một lời đề xuất cũng có thể thay đổi cả sự nghiệp.

Một điều đáng tiếc là nhiều bạn trẻ chỉ nhận ra điều này khi đã thất nghiệp sau khi học marketing. Lúc đó mới vội vàng đi tìm người quen, nhắn tin hỏi xin cơ hội, nhưng do chưa từng tạo dựng mối liên kết trước đó, mọi lời đề nghị trở nên gượng gạo và thiếu tính thuyết phục.

Kỹ năng mềm yếu – thiếu nền tảng sinh tồn trong môi trường marketing áp lực cao

Marketing không chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn và kỹ năng kỹ thuật. Thực tế, đó là một ngành nghề có nhịp độ nhanh, yêu cầu sự phối hợp liên tục giữa các phòng ban, giao tiếp thường xuyên với khách hàng, đối tác, và đặc biệt là khả năng phản ứng linh hoạt trước những thay đổi bất ngờ trong chiến dịch. Nếu bạn chỉ giỏi lý thuyết nhưng lại thiếu kỹ năng mềm, con đường phát triển trong ngành marketing sẽ trở nên đầy chông gai – thậm chí, bạn có thể rơi vào tình trạng thất nghiệp sau khi học marketing chỉ vì... không biết cách làm việc với người khác.

Không ít bạn trẻ ra trường với kiến thức khá vững, có khả năng sử dụng thành thạo các công cụ như Google Ads, Canva hay các phần mềm CRM, nhưng lại tỏ ra lúng túng khi cần trình bày ý tưởng trước team, không thể phối hợp hiệu quả khi làm việc nhóm, hoặc không biết cách phản hồi qua email một cách chuyên nghiệp. Tất cả những điều đó tưởng chừng nhỏ nhặt, nhưng lại ảnh hưởng rất lớn đến sự đánh giá từ phía nhà tuyển dụng.

Một số kỹ năng mềm cốt lõi mà bất kỳ marketer nào cũng cần trau dồi bao gồm:

Giao tiếp rõ ràng và thuyết phục: Dù là trao đổi nội bộ hay trình bày với khách hàng, khả năng diễn đạt mạch lạc luôn là yếu tố then chốt.

Thuyết trình tự tin: Giúp bạn truyền tải ý tưởng, thuyết phục lãnh đạo hoặc đối tác chấp nhận đề xuất chiến dịch.

Làm việc nhóm hiệu quả: Marketing luôn là trò chơi tập thể. Bạn không thể làm chiến dịch một mình.

Tư duy phản biện: Để đánh giá vấn đề một cách đa chiều và đưa ra quyết định đúng đắn trong bối cảnh nhiều dữ liệu.

Quản lý thời gian: Marketing gắn liền với deadline – không làm đúng tiến độ, toàn bộ kế hoạch sẽ sụp đổ.

Viết email và báo cáo chuyên nghiệp: Là kỹ năng cơ bản nhưng cực kỳ cần thiết trong giao tiếp công việc hàng ngày.

Thế nhưng, những kỹ năng này lại rất ít khi được đào tạo bài bản trong môi trường đại học. Các môn học thường tập trung vào kiến thức chuyên ngành, trong khi các tình huống mô phỏng công việc thực tế – nơi sinh viên có thể luyện tập kỹ năng mềm – lại bị xem nhẹ hoặc gần như bỏ trống. Điều này tạo ra một khoảng trống lớn giữa "học để biết" và "làm để sống".

Hệ quả là, nhiều bạn dù có kiến thức nền tảng khá nhưng vẫn thất nghiệp sau khi học marketing, đơn giản vì họ không đủ khả năng thích nghi với môi trường làm việc thật, nơi mọi thứ diễn ra nhanh, dồn dập và yêu cầu sự linh hoạt cao. Khi đó, kỹ năng mềm không còn là “phụ kiện”, mà là điều kiện để tồn tại và tiến xa.

Xem thêm: Cơ hội việc làm marketing trong lĩnh vực giáo dục, y tế, phi lợi nhuận

Kết luận

Dù thất nghiệp sau khi học marketing là thực trạng có thật, nhưng hoàn toàn có thể tránh được nếu bạn có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và định hướng rõ ràng.

Một số giải pháp thực tiễn bao gồm:

Xác định mảng marketing phù hợp với bản thân càng sớm càng tốt

Tham gia các khóa học ngắn hạn, thực chiến ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường

Làm thêm, thực tập, nhận dự án nhỏ để tích lũy kinh nghiệm

Xây dựng thương hiệu cá nhân (blog, LinkedIn, TikTok…)

Tập trung phát triển kỹ năng mềm và ngoại ngữ

Kết nối, mở rộng network trong ngành

Marketing là ngành đầy cơ hội, nhưng cũng nhiều thách thức. Nếu bạn muốn thành công, hãy làm nhiều hơn, đi nhanh hơn và đừng bao giờ bị động chờ người khác mở cửa cho mình.

Hy vọng bài viết đã giúp bạn có cái nhìn sâu hơn về nguyên nhân dẫn đến tình trạng thất nghiệp sau khi học marketing, từ đó có hướng đi đúng đắn cho sự nghiệp của chính mình.

Nếu bạn cần hỗ trợ tối ưu hồ sơ, xây dựng thương hiệu cá nhân hoặc tìm hướng đi phù hợp trong ngành marketing, đừng ngần ngại liên hệ với các chuyên gia tư vấn của Việt Nam Marketing – nơi kết nối những marketer tài năng với cơ hội thật sự.